Полацкі Верхні замак і будынкі, што там размешчаны, заўжды выклікаюць асаблівую цікавасць. Асабліва зараз, калі ў знакавым для горада месцы віруюць будаўнікі і археолагі. Але ёсць там і пабудова, рэстаўрацыя якой пачалася значна раней. Гэта былы правіянцкі магазін (склад), пра які цікава піша ў сваёй кнізе знакаміты полацкі летапісец 20 стагоддзя Іван Дэйніс.
Правіянцкі магазін мы бачым ужо на гарадскім плане ад 1778 года. Гэта вялікая каменная пабудова, дзе збіралі запасы харчу для войска, а таксама на выпадак прыродных катаклізмаў. Пасля ліквідацыі складу тут размяшчаўся гарнізонны аддзел. Перад будынкам быў пляц для шыхтовых заняткаў.
У другой палове 19 стагоддзя там месцілася нешта накшталт ваенкамата і камендатуры з вайсковым аддзелам. Таму побач пабудавалі нават парахавы склад, які да нашага часу не захаваўся.
У гады Першай сусветнай вайны былы магазін стаў перасыльным пунктам з кухняў і сталоўкай. Дэйніс піша, што падчас нямецкай акупацыі 1918 года там жылі жанчыны лёгкіх паводзін, а пабудову з-за гэтага абнеслі калючым дротам і паставілі там ахову.
Пасля той вайны магазін належаў полацкаму ваенкамату. Там праходзілі вучэбныя мабілізацыі, манеўры і іншыя спецыяльныя мерапрыемствы. А ўжо пасля Другой сусветнай пабудова адыйшла да бальніцы. Яшчэ праз некаторы час у будынку стварылі асобнае інфекцыйнае аддзяленне.
У нашым стагоддзі лякарня пераехала з Верхняга замка, а правіянцкі магазін стаў першым будынкам, дзе высілкамі мясцовай кампаніі пачалася рэстаўрацыя. Там меркавалася адкрыць аздараўленчы цэнтр, гасцініцу, кафэ і офіс. Новы ўласнік вяртаў будынку першапачатковы выгляд і шмат што паспеў зрабіць. Аднавілі нават дзве аркі, праз якія ў 18 ст. праязджалі карэты. Вось як выглядала пабудова да рэканструкцыі і выглядае зараз:
Фота: Вадзім Цітоў
Не так даўно ад ідэі пераўтварыць Верхні замак у турыстычны цэнтр улады адмовіліся з-за недахопу фінансаў. Туды пераедзе кадэцкая вучэльня. А вось лёс правіянцкіх складоў цяпер зноў адкрыты – будынак выстаўлены на продаж.
Фота: Кірыл Смалякоў
Усе выпускі спецпраекта пра полацкія будынкі ТУТ
Чытайце таксама: Универмаг, монастырь и даже дворец у озера. Какие здания в окрестностях Полоцка отдают даром под инвестпроекты?
Гид по еврейскому Полоцку с экскурсоводом. Знакомимся с историей городских зданий